Kultura duchowa Drukuj
Wpisany przez Administrator   
niedziela, 04 lipca 2010 04:00

 

 

Andrzej Kokowski

Rytuał pogrzebowy[1].

Do momentu badań w Kotlinie Hrubieszowskiej wszelkie „niekompletności” pochówku widoczne w badaniach archeologicznych interpretowano mechanicznie jako wynik bądź to rabunku grobów w starożytności, bądź też zniszczenia stanowiska w wyniku późniejszej działalności człowieka, procesów glebowych i chemicznych. Wykopaliska w Masłomęczu dzięki przyjętej nowatorskiej metodzie i metodyce pozwoliły udowodnić istnienie daleko bardziej złożonej obrzędowości pogrzebowej, niż sadzono do tej pory. Najważniejsze z okrytych w tym zakresie elementów, to:

a) potwierdzony zwyczaj kawałkowania zwłok przed złożeniem ich do grobu;

b) udowodniony zwyczaj pochówków cząstkowych, tj. takich, gdzie do grobu składano tylko fragment ciała zmarłego, najczęściej dolna część odłączona na wysokości pasa[2];

c) udowodniono celowy zwyczaj wkładania wybranych fragmentów szkieletów jednego osobnika do grobów innego osobnika, najczęściej dzieci;

d) odkryto zwyczaj wielokrotnego otwierania grobów dla celów rytualnych[3];

e) odkryto pochówki zwierząt, traktowane jak pochówki ludzi[4];

f) odkryto niespotykany w skali archeologii europejskiej zakres składania wraz ze zmarłymi różnego rodzaju zwierząt[5].

Równie wielkim zaskoczeniem dla europejskiej archeologii było odkrycie przykrywającej cmentarzysko w Masłomęczu warstwy ciałopalenia[6] i udowodnienie, że przy przyjęciu innej metody badawczej została by ona uznana za pozostałość po zniszczonych grobach ciałopalnych.

Udowodniono również, że cmentarzyska gockie miały przemyślane założenia przestrzenne, porządkujące miejsca składania zwłok i znajdujące miejsca dla niezbędnych obrzędów. Ten element uznano powszechnie za dokument ciągłości kulturowej z Gotami mieszkającymi w Gothiskandza.

 

Podsumowując tę część moich uwag należy dodać, że badania w omawianym regionie legitymują się tez bezprecedensową ilością publikacji na ich temat. Te dotyczące bezpośrednio wyników badań nad Gotami w Kotlinie Hrubieszowskiej liczą ponad 500 pozycji naukowych, w tym 8 książek; z czego 30% to publikacje w językach kongresowych[7].

 



[1] Istnieje ogromna literatura na ten temat; syntetyczne opracowania zagadnienia znajdują się w następujących opracowaniach: A. Kokowski, Schätze der Ostgoten, Stuttgart 1995, ss. 255; A. Kokowski, Archeologia Gotów, Goci w Kotlinie Hrubieszowskiej, Lublin 1999; A. Kokowski, Dzieje badań okresu rzymskie w Kotlinie Hrubieszowskiej, [w:] A. Kokowski (red.) Rzymskie dzieje Kotliny Hrubieszowskiej, (Skarby z Przeszłości), t. III, Lublin 2001, s. 19-53, 71-83; A. Kokowski, Starożytna Polska. Od trzeciego wieku przed Chrystusem do schyłku starożytności, Warszawa 2005, 628 ss.

[2] A. Kokowski, Zagadnienie pochówków cząstkowych w grupie masłomęckiej, [w:] Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich, Gdańsk 1993, s. 118-124.

[3] A. Kokowski, Das Problem der Wiederöffnung der Gräber in den Friedhöfen der Masłomęcz-Gruppe (aus den Studien über die Kulturveränderungen bei den Goten während ihrer Wanderung), [w:] E. Straume (red.) Peregrinatio Gothica III (”Universitetets Oldsaksamlings Skrifter”, Ny rekke, nr 14:1992), s. 115-132.

[4] Na ten temat powstała obszerna praca magisterska Joanny Kalisz z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego – w druku.

[5] J. Rogatko, Znaleziska szczątków zwierzęcych na cmentarzyskach grupy masłomęckiej i kultury czerniachowskiej, „Archeologia Polski”, t. XXXVI:1991, s. 151-191.

[6] Problem ten znalazł uznanie Komitetu Badan Naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, który na jego opracowanie ufundował trzyletni grant badawczy, będący początkiem 9-cio tomowej edycji materiałów z Masłomęcza – tom pierwszy o warstwie ciałopalenia na etapie redakcji technicznej w wydawnictwie. A. Kokowski, Cmentarzyska ludności grupy masłomęckiej, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2050 – Studia Antropologiczne, t. 5:1998, s. 65-89.

[7] Zestawienia bibliograficzne (zawsze niepełne z uwagi na ciągle przybywające publikacje) – A. Kokowski, 20 lat archeologii w Masłomęczu, [w:] J. Ilkjær, A. Kokowski (red.) 20 lat archeologii w Masłomęczu, t. I:1997, Lublin, s. 11-26; A. Kokowski – Ćwierć wieku archeologii w Masłomęczu, [w:] P. Łuczkiewicz, M. Gładysz-Juścińska, M. Juściński, B. Niezabitowska, S. Sadowski (red.) Europa Barbarica, ćwierć wieku archeologii w Masłomęczu, Monumenta Studia Gothica, t. IV, Lublin 2005, s. 9-12; A. Kokowski – Rzecz o przyjaźni, czyli ćwierć wieku z archeologią w Masłomęczu (właściwie dla dorosłych), Lublin 2004, 232 ss.; U. Kurzątkowska, Materiały do bibliografii pracowników Instytutu Archeologii UMCS za lata 1945-2005, [w:] J. Gurba, J. Libera (red.) 60 lat archeologii w UMCS. Podsumowanie ostatniego dziesięciolecia, Lubelskie Materiały Archeologiczne, t. XV, Lublin 2007, s. 173-380.

 

Poprawiony: poniedziałek, 27 września 2010 18:15